Мотивација

 

За Мотивацијата

Мотивацијата е составен елемент  на секое однесување. Теоријата на мотивацијата ги обработува прашањата кои даваат одговор за нешето однесување и дејствување. Зашто стануваме од кревет наутро? Зашто јадеме, одржуваме хигиена, одиме во школо или на работа? Зашто вежбаме? Иако не морара да се прават овие работи, многумина се активни во таа насока. Зашто?

Мотивацијата е таа која што одредува дали активноста која што ја преземаме е предизвик или пак е нешто досадно

Основен модел на мотивација

Мотивацијата за преземање на одредена активност доаѓа од потребите. Треба да јадеме за да преживееме, треба да одржуваме хигиена за да останеме здрави, и треба да работиме за да заработиме за да можеме да купиме храна и да платиме сметки. Потребите може да дојдат во многу различни форми – некои се повеќе емотивни, како на пример желбата да се положи испитот, некои се биолошки, како на пример потребата за вода. Потребите можат да се менуваат со во различни периоди од животот. Мислите, уверувањата, околината, културата и социјалните релации се елементи кои играат улога кога одредуваме која е нашата потреба во одреден момент од животот.

Доколку потребите не се задоволени, индивидуата може да чувствува дека ја изгубила целта, или пак дека недостасува нешто во нејзиниот живот. Кога се чувствува на тој начин единката се обидува да ја надополни празнината и да ги задоволи своите потреби.

Различни типови на потреби

Теориите за мотивација фокусот го ставаат на релативното значење на различните видови на потреби, кои можат да се групираат во три основни категории: физиолошки потреби, психолошки потреби и научени потреби.

  • Физиолошките потреби се вродени, биолошки и тие мораат да бидат задоволени за да можеме да преживееме.Некои основни примери на физиолошки потреби се храна, жед, избегнувањето на болка и слично, кои се регулирани преку внатрешните системи на телото од самото раѓање на човекот. Мотивационите теории кои се фокусирани на физиолошките потреби ја нагласуваат важноста на хомеостазата или на процесите кои ги употребува телото за да ги оддржува внатрешните системи балансирани и стабилни (пр. регулација на темппературата) и телесните природни тенденции во текот на денот (природен ритам). Една од теориите за мотивацијата која е базирана на физиолошките потреби е редукционата теорија, која сугерира дека мотивацијата доаѓа од желбата да се редуцира внатрешната тензија, што всушност е сигнал од телото дека нешто недостасува и е потребно да се преземе акција за да преживееме. На пример, се чувствуваме гладни затоа што телото ослободува хормони во одреден период од денот. Јадеме на пример пица за да го редуцираме тој глад, што овозможува телото да дојде повторно во баланс. На ист начин, при глвоболка се употребува медикамент за да се редуцира болката која што ја чувствуваме – телото ни кажува дека нешто не е во ред, и преземаме акција за да го решиме проблемот.
  • Психолошките потреби се базирани на мислите, чувствата, уверувањата, очекувањата и сликата за себе. Психолошките потреби се важни за нашето ментално здравје и среќа, но и за да креираат баланс и хармонија во психичкиот живот. Една од теориите која се фокусира на психолошките потреби е теоријата на когнитивна дисонанца, која наведува дека чувството на непријатност и некомфорност се појавува кога постои значајна разлика помеѓу тоа што мислиме или веруваме и акциите кои ги преземаме. Оваа непријатност ја зголемува желбата за промена на однесувањето за да се чувствувамме подобро. На пример ако веруваме дека неискреноста е лоша особина која е карактеристична за лошите личности, лажењето може да допринесе да се чувствуваме непријатно, вознемирено и анксиозно. Ќе се чувствуваме непријатно се додека не започнеме да деливамме поинаку, во овој случај, да почнеме да ја кажуваме вистината. Кога ќе ја кажуваме вистината, ќе се добие чувство на ослободување и анксиозноста ќе исчезне.
  • Научени потреби – тоа се потреби кои доаѓаат од нашето искуство и имаат влијание од нештата кои ни се случиле во текот на животот. Станува збор за работи како награди, финансиски средства, успех и задоволство – не доаѓаме на овој свет со цел да станеме директор или да водиме бизнис – тоа е нешто што учиме да го сакаме. Една од теориите за научени потреби, incentiev theory, наведува дека секое однесување кое е поврзано со награда ќе создаде мотивација за акција. На пример некои библиотеки нудат забави за деца кој читаат најмногу книги преку летото. Доколку детето сака награда, тоа ќе биде мотивирано да чита книги. Како возрасни, финансискиот бонус или награда на работното место е најчесто научена потреба. Пример, една особа е претставник на фирма за продажба на автоммобили. Ако тој продаде најмногу автомобили преку годината ќе добие награда патувања. Бидејчи таа особа навистина ги сака автомобилите, а истовремено и сака да освои награда, таа особа е мотивирана да вложи повеќе труд за да ја оствари својата цел.

Дали сите потреби се еднакво важни?

Секој има различни чувства за тоа кои потреби се најважни за него, но некои психолози веруваат дека не можеме да растеме како личности се додека не ги задоволиме своите основни потреби (оние кои се поврзани со преживување). Абрахам Маслов ја создал теоријата за хиерархија на потребите

потреби

Според оваа теорија потребите се поделени во три посебни категории – основни потреби, психолошки потреби и потреби са себе – исполнување. Основните потреби како што се потребите за храна, вода, воздух, безбедно место за живеење, мораат да бидат исполнети пред било кој други потреби како, социјалните, или пак потребите за себеактуелизација. Како што ги исполнуваме потребите од дното на пирамидата, ќе бидеме во можност да започнеме да ги задоволуваме потребите за личен раст и развој. На пример ако станува збор за социјално загрозено лице, кое секојдневно се соочува со недостаток на основни средства за преживување, мала е веројатноста дека ќе има потреба да се експонира или да бара престижно работно место. Но доколку станува збор за индивидуа која потекнува од сигурна, безбедна и средина исполнета со љубов, веројатно ќе настојува кон успех на работното место и во заедницата. Маслов верувал дека секоја индувудуа е мотивирана да го постигне најдоброто од себе  и ќе презема активности и работи  за да ја задоволи потребата за  себе-актуелизација.

Внатрешна и надворешна мотивација

Термините “внатрешна” и “надворешна” се однесуваа на тоа од каде потекнува мотивацијата за задоволување на потребите.

  • Внатрешната мотивација е мотивација која е базирана на внатрешните фактори, работи сакаме да ги правиме и кој не прават среќни. На пример личноста А работи во продавница за скии бидејќи тој го сака скијањето и ужива кога е на скии.
  • Надворешната мотивација е мотивација која што е базиран на надворешни фактори, како финансии, награди, обврски или одобрување. На пример личноста А продава одреден број на скии во текот на годината затоа што му се потрбни финансии и сака да заработи награда за неговата работа.

внатрешна и надворешна мотивација

Сликата ја покажува разликата помеѓу внатрешната и надворешната мотивација. Внатрешната мотивација доаѓа од внатре и вклучува работи како гордост, постигнување, додека надворешната мотивација е од надворешни фактори, како оценки и награда.

 

И внатрешната и надворешната мотивација се важни, и многумина ги земаат предвид двете кога поставуваат цели кои сакаат да ги постигнат. Да размислиме како и двете можат да бидат активни кај личноста која ја разгледувавме претходно. Внатрешно мотивираното однесување го подобрува квалитетот на работа – тој сака да скија и неизмерно сака да им помогне на другите да го засакаат скијањето, затоа и сака да биде дел од индустријата на зимски спортови. Надворешно мотивираното однесување го подобрува квантитетот на неговата работа, бидејќи доколку продава повеќе скии, тој е награден – добива награда од неговите шефови, зработува повеќе, и е достоен за награда. Бидејќи таа е мотивирана преку внатрешна и надворешна мотивација да работи во оваа индустрија, таа е во состојба да биде еден од најдобрите претставници на бизнисот – клиенте ја сакаат нејзинат енергија и ентузијазам, и таа успева да продаде голема количина на скии секоја година, а со тоа и обезбедува повеќе финансиски средства. Повеќето од менаџерите ќе се заинтересираат за кариерноте цели у интересите, бидејќи ако успеат да најдат начин да ја искомбинираат пасијата на вработениот со работните задачи ќе добијат, подобар и мотивиран работник, што е основа во бизнисот.

Да се запамети следното

  • Кога ги поставуваме и постигнуваме целите, имаме чувство на среќа и сме мотивирани да продолжиме да поставуваме високи стандарди. Зашто? Одговорот е во работата на нашиот мозок – кога постигнуваме цели, мозокот ослободува допамин, хормон и невротрансмитер кој е поврзан со чувствата на задоволство.
  • Некои луѓе веруваат дека клучот на постигнување на целите е нивното запишување! Кога ќе ги запишеме целите, треба да се осигураме дека тие се составени од мали и остварливи чекори кои ќе помогнат за остварување на целта. Исто така е значајно да си дадеме доволно време за остцарување на целите. На пример, наместо да  целта “Јас ќе ја намалам тежината”, треба да се дефинира “Јас ќе ја намалам тежината за 5 кг во следните 6 месеци, така што ќе трчам по 20 мин три пати неделно.”
  • Пријателството игра огромна улога во мотивацијата! Така на пример ако се дружиме индивидуи кои се високо мотивирани и поставуваат лични и бизнис цели, голема е веројатноста дека поставвувањето на цели ќе има влијание врз секој поединец во тоа друштво.

Извор: https://www.khanacademy.org/test-prep/mcat/behavior/physiological-and-sociocultural-concepts-of-motivation-and-attitudes/a/motivation-article-2

 

 

Соработка со коуч и придобивки


Доколу не сте соработувале со коуч, можеби имате некои прашања за тоа какво е искуството и какви придобивки може да се очекуваат од соработката, па затоа сакав да направам еден краток преглед со што би го објаснил целокупниот процес.
Наједноставно кажано коучингот претставува професионална релација помеѓу коучот и клиентот. Коучот го поддржува клиентот во процесот на постигнување на посакуваните цели и добивање на извонредни резултати. Коучингот не претставува советување или терапија; тоа е пред се процес кој е насочен кон постигнување на позитивни резултати во животот на индивидуата. Коучот применува одредени техники и стратегии кои помагаат да се премине јазот помеѓу местото на кое се наоѓа клиентот и местото каде што сака да биде.
Постојат повеќе придобивки од ангажирање на коуч во личниот или професионалниот развој:

Јасност

Јасноста за тоа што сакаш можеби е половина од битката во животот. Како дел од коучингот, потребно е јасно да се дефинира што сака да постигне клиентот (доколку тоа веќе не го знае).Тековно, коучингот помага да се оддржи фокусот кон посакуваните цели и насоката на дејствување.

Одговорност

Одговорноста е моќна особина која е неопходна за креирање на промена. Коучинг процесот подразбира креирање на цели кои треба да се остварат во текот на одреден временски период. Во голем дел, коучингот претставува здружено патување при дефинирањето и поставувањето на реални и достапни цели. Целите треба да бидат сопственост на клиентот. Доколку поради некоја причина клиентот не е во состојба да ги постигне своите цели, треба да се разгледа причината која го стопира развојниот процес. Во многу случаи едноставното споделување на интенцијата може да направи голема разлика во желбата за остварување.

Непристрасност

Пријателите и семејството можат да бидат огромен извор на поддршка, но понекогаш потребна ни е непристрастна поддршкс којс ќе нашрави голема разлика во перспективата на клиентот. Како индивидуи сме така создадени, да ги следиме полесно советите од личности кои не се од нашето поблиско опкружување. Така на пример, мајкта може постојано да не охрабрува, но покорисно би било доколку добиеме потврда за нашите способности од лице кое не е од нашето блиско опкружување.

Фокус на клиентот

При коучинг процесот клиентот го насочува целосното внимание кон себе, своите соништа и аспирации. Во секојдневниот живот, обврските со семејството, пријателите, работата, хоби, често значи запоставување на сопствените желби и потреби. Коучингот како процес нуди простор за клиентот да размисли за себе, своите мисли и чувства, и тоа што е битно за него. Коучингот навистина може да значи голема животна промена за клиентот, преку дефинирање на личните потреби и тоа што е важно за него.

Личен развој

Коучингот може да биде предизвик а и напорна работа, но исто така награда и забавување. Клиентот ќе се набљудува себе си и можеби ќе се осмели привремено да излезе од својата зона на комфорот за да ја оствари својата цел. Коучинг процесот ќе го подобри личниот развој на клиентот и ќе понуди поддршка за поддобрување на различни области од животот.

Извор: https://www.huffingtonpost.com/jen-smith/the-benefits-of-hiring-a_b_10022676.html

 

Личен развој-Гешталт пристап

Во еден од претходните текстови беше опишан личниот развој како континуиран процес кој се одвива во текот на животот. Постојат повеќе теоретски пристапи кои ја обработуваат оваа проблематика, а еден значаен пристап е Гешталт Терапијата. Основач на овој пристап се смета Фритз Перлс,а ко-креатори се Лаура Перлс, Пол Гудман и Ралф Хеферлин кои ги изнеле своите претпоставки во делото Гешталт Терапија: Возбуда и раст на човековата личност во 1951 година. Според овој пристап, секоја личност во својата основа тежи кон себе актуализација.

Во денешно време, овој правец се претставува како вистинска егзистенцијална филозофија односно уметност на живеење при што се согледува односот на човековото битие и околината. Во основа овој правец го поттикнува

  1. автентичниот контакт,

  2. креативното прилагодување на организмот кон средината и

  3. Свесност за навиките кои се повторуваат и одредување на оние навики кои повеќе не ни се потребни и кои можеме да ги промениме.

Накратко кажано, овој пристап не се занимава со анализа или вербализација на случувањата, туку предност се дава на глобалното освестување на начинот на кој што функционираме, процесите кои ги користиме за креативно прилагодување на средината, сегашното искуство, нашите избегнувања и одбранбените механизми (отпори). Со тоа овој пристап дава поттик и охрабрување да се запознаеме самите себе, да се прифатиме себе си во целост, а дури потоа да правиме промена согласно личните потреби. Всушност и самиот пристап придава огромна важност на креативната промена, и поттикнува на експериментирање.

Практично гледано Гешталт Терапијата има холистички пристап и тежнее кон одржување на рамнотежа и добросостојба на целиот организам. Главниот фокус е ставен на развојот на свесност за нашето постоење во сегашноста што е дефинирано како присутност во овде и сега. Тоа значи дека се свесно се вербализираат доживувањата кои ги имаме во сегашниот момент, бидејќи единствено тоа постои. Минатите искуства ги интерпретираме во сегашноста, значи секоја индивидуа им дава значење во согласност со својата перцепција. Иднината, е само нешто кон кое што се стремиме, а индивидуата повторно придава значење во согласност со својата перцепција.

Од претходно изнесеното можеме да заклучиме дека Гешталт Терапијата нуди многу солиден и прифатлив пристап кон личниот развој. Усвојувањето и примената на нејзините основни принципи (присутноста овде и сега, фаворизирање на контактот и дијалогот како единствен процес при којшто се стимулира промената, креативното прилагодување кон средината) придонесува кон започнување на еден сосеме нов животен стил при што се настојува личноста која го практикува овој пристап да започне да ги открива своите лични потенцијали и да почне да ги развива и користи за конечно да постигне целосна исполнетост и дообросостојба.