admin

Мотивација

 

За Мотивацијата

Мотивацијата е составен елемент  на секое однесување. Теоријата на мотивацијата ги обработува прашањата кои даваат одговор за нешето однесување и дејствување. Зашто стануваме од кревет наутро? Зашто јадеме, одржуваме хигиена, одиме во школо или на работа? Зашто вежбаме? Иако не морара да се прават овие работи, многумина се активни во таа насока. Зашто?

Мотивацијата е таа која што одредува дали активноста која што ја преземаме е предизвик или пак е нешто досадно

Основен модел на мотивација

Мотивацијата за преземање на одредена активност доаѓа од потребите. Треба да јадеме за да преживееме, треба да одржуваме хигиена за да останеме здрави, и треба да работиме за да заработиме за да можеме да купиме храна и да платиме сметки. Потребите може да дојдат во многу различни форми – некои се повеќе емотивни, како на пример желбата да се положи испитот, некои се биолошки, како на пример потребата за вода. Потребите можат да се менуваат со во различни периоди од животот. Мислите, уверувањата, околината, културата и социјалните релации се елементи кои играат улога кога одредуваме која е нашата потреба во одреден момент од животот.

Доколку потребите не се задоволени, индивидуата може да чувствува дека ја изгубила целта, или пак дека недостасува нешто во нејзиниот живот. Кога се чувствува на тој начин единката се обидува да ја надополни празнината и да ги задоволи своите потреби.

Различни типови на потреби

Теориите за мотивација фокусот го ставаат на релативното значење на различните видови на потреби, кои можат да се групираат во три основни категории: физиолошки потреби, психолошки потреби и научени потреби.

  • Физиолошките потреби се вродени, биолошки и тие мораат да бидат задоволени за да можеме да преживееме.Некои основни примери на физиолошки потреби се храна, жед, избегнувањето на болка и слично, кои се регулирани преку внатрешните системи на телото од самото раѓање на човекот. Мотивационите теории кои се фокусирани на физиолошките потреби ја нагласуваат важноста на хомеостазата или на процесите кои ги употребува телото за да ги оддржува внатрешните системи балансирани и стабилни (пр. регулација на темппературата) и телесните природни тенденции во текот на денот (природен ритам). Една од теориите за мотивацијата која е базирана на физиолошките потреби е редукционата теорија, која сугерира дека мотивацијата доаѓа од желбата да се редуцира внатрешната тензија, што всушност е сигнал од телото дека нешто недостасува и е потребно да се преземе акција за да преживееме. На пример, се чувствуваме гладни затоа што телото ослободува хормони во одреден период од денот. Јадеме на пример пица за да го редуцираме тој глад, што овозможува телото да дојде повторно во баланс. На ист начин, при глвоболка се употребува медикамент за да се редуцира болката која што ја чувствуваме – телото ни кажува дека нешто не е во ред, и преземаме акција за да го решиме проблемот.
  • Психолошките потреби се базирани на мислите, чувствата, уверувањата, очекувањата и сликата за себе. Психолошките потреби се важни за нашето ментално здравје и среќа, но и за да креираат баланс и хармонија во психичкиот живот. Една од теориите која се фокусира на психолошките потреби е теоријата на когнитивна дисонанца, која наведува дека чувството на непријатност и некомфорност се појавува кога постои значајна разлика помеѓу тоа што мислиме или веруваме и акциите кои ги преземаме. Оваа непријатност ја зголемува желбата за промена на однесувањето за да се чувствувамме подобро. На пример ако веруваме дека неискреноста е лоша особина која е карактеристична за лошите личности, лажењето може да допринесе да се чувствуваме непријатно, вознемирено и анксиозно. Ќе се чувствуваме непријатно се додека не започнеме да деливамме поинаку, во овој случај, да почнеме да ја кажуваме вистината. Кога ќе ја кажуваме вистината, ќе се добие чувство на ослободување и анксиозноста ќе исчезне.
  • Научени потреби – тоа се потреби кои доаѓаат од нашето искуство и имаат влијание од нештата кои ни се случиле во текот на животот. Станува збор за работи како награди, финансиски средства, успех и задоволство – не доаѓаме на овој свет со цел да станеме директор или да водиме бизнис – тоа е нешто што учиме да го сакаме. Една од теориите за научени потреби, incentiev theory, наведува дека секое однесување кое е поврзано со награда ќе создаде мотивација за акција. На пример некои библиотеки нудат забави за деца кој читаат најмногу книги преку летото. Доколку детето сака награда, тоа ќе биде мотивирано да чита книги. Како возрасни, финансискиот бонус или награда на работното место е најчесто научена потреба. Пример, една особа е претставник на фирма за продажба на автоммобили. Ако тој продаде најмногу автомобили преку годината ќе добие награда патувања. Бидејчи таа особа навистина ги сака автомобилите, а истовремено и сака да освои награда, таа особа е мотивирана да вложи повеќе труд за да ја оствари својата цел.

Дали сите потреби се еднакво важни?

Секој има различни чувства за тоа кои потреби се најважни за него, но некои психолози веруваат дека не можеме да растеме како личности се додека не ги задоволиме своите основни потреби (оние кои се поврзани со преживување). Абрахам Маслов ја создал теоријата за хиерархија на потребите

потреби

Според оваа теорија потребите се поделени во три посебни категории – основни потреби, психолошки потреби и потреби са себе – исполнување. Основните потреби како што се потребите за храна, вода, воздух, безбедно место за живеење, мораат да бидат исполнети пред било кој други потреби како, социјалните, или пак потребите за себеактуелизација. Како што ги исполнуваме потребите од дното на пирамидата, ќе бидеме во можност да започнеме да ги задоволуваме потребите за личен раст и развој. На пример ако станува збор за социјално загрозено лице, кое секојдневно се соочува со недостаток на основни средства за преживување, мала е веројатноста дека ќе има потреба да се експонира или да бара престижно работно место. Но доколку станува збор за индивидуа која потекнува од сигурна, безбедна и средина исполнета со љубов, веројатно ќе настојува кон успех на работното место и во заедницата. Маслов верувал дека секоја индувудуа е мотивирана да го постигне најдоброто од себе  и ќе презема активности и работи  за да ја задоволи потребата за  себе-актуелизација.

Внатрешна и надворешна мотивација

Термините “внатрешна” и “надворешна” се однесуваа на тоа од каде потекнува мотивацијата за задоволување на потребите.

  • Внатрешната мотивација е мотивација која е базирана на внатрешните фактори, работи сакаме да ги правиме и кој не прават среќни. На пример личноста А работи во продавница за скии бидејќи тој го сака скијањето и ужива кога е на скии.
  • Надворешната мотивација е мотивација која што е базиран на надворешни фактори, како финансии, награди, обврски или одобрување. На пример личноста А продава одреден број на скии во текот на годината затоа што му се потрбни финансии и сака да заработи награда за неговата работа.

внатрешна и надворешна мотивација

Сликата ја покажува разликата помеѓу внатрешната и надворешната мотивација. Внатрешната мотивација доаѓа од внатре и вклучува работи како гордост, постигнување, додека надворешната мотивација е од надворешни фактори, како оценки и награда.

 

И внатрешната и надворешната мотивација се важни, и многумина ги земаат предвид двете кога поставуваат цели кои сакаат да ги постигнат. Да размислиме како и двете можат да бидат активни кај личноста која ја разгледувавме претходно. Внатрешно мотивираното однесување го подобрува квалитетот на работа – тој сака да скија и неизмерно сака да им помогне на другите да го засакаат скијањето, затоа и сака да биде дел од индустријата на зимски спортови. Надворешно мотивираното однесување го подобрува квантитетот на неговата работа, бидејќи доколку продава повеќе скии, тој е награден – добива награда од неговите шефови, зработува повеќе, и е достоен за награда. Бидејќи таа е мотивирана преку внатрешна и надворешна мотивација да работи во оваа индустрија, таа е во состојба да биде еден од најдобрите претставници на бизнисот – клиенте ја сакаат нејзинат енергија и ентузијазам, и таа успева да продаде голема количина на скии секоја година, а со тоа и обезбедува повеќе финансиски средства. Повеќето од менаџерите ќе се заинтересираат за кариерноте цели у интересите, бидејќи ако успеат да најдат начин да ја искомбинираат пасијата на вработениот со работните задачи ќе добијат, подобар и мотивиран работник, што е основа во бизнисот.

Да се запамети следното

  • Кога ги поставуваме и постигнуваме целите, имаме чувство на среќа и сме мотивирани да продолжиме да поставуваме високи стандарди. Зашто? Одговорот е во работата на нашиот мозок – кога постигнуваме цели, мозокот ослободува допамин, хормон и невротрансмитер кој е поврзан со чувствата на задоволство.
  • Некои луѓе веруваат дека клучот на постигнување на целите е нивното запишување! Кога ќе ги запишеме целите, треба да се осигураме дека тие се составени од мали и остварливи чекори кои ќе помогнат за остварување на целта. Исто така е значајно да си дадеме доволно време за остцарување на целите. На пример, наместо да  целта “Јас ќе ја намалам тежината”, треба да се дефинира “Јас ќе ја намалам тежината за 5 кг во следните 6 месеци, така што ќе трчам по 20 мин три пати неделно.”
  • Пријателството игра огромна улога во мотивацијата! Така на пример ако се дружиме индивидуи кои се високо мотивирани и поставуваат лични и бизнис цели, голема е веројатноста дека поставвувањето на цели ќе има влијание врз секој поединец во тоа друштво.

Извор: https://www.khanacademy.org/test-prep/mcat/behavior/physiological-and-sociocultural-concepts-of-motivation-and-attitudes/a/motivation-article-2

 

 

Гешталт Коучинг како пристап во личнот развој

Пристапот на гешталт коучингот е фокусиран на сегашноста и настојува да ги идентификува критичните точки кои се присутни “во моментот”, и превземање на суштински активности кои водат кон долгорочни посакувани индивидуални промени.  Примената на гешталт коучингот подразбира развој на присутноста и свесноста за сегшниот момент. Тоа ја вклучува присутноста и свесноста на клиентот за сегашниот момент и сопствените потреби. На тој начин се овозможува коучот да понуди квалитетна и значајна опсервација или интервенција која ќе му помогне на клиентот да ја надмине состојбата која што сака да ја промени.

Гешталт коучингот започнува со сет на базични претпоставки кои ги нагласува вредностите  на свесноста за сегашноста, интеракцијата помеѓу клиентот и коучот и екксперименирањето, како што е прикажано на следната табела

ОСНОВНИ ПРЕТПОСТАВКИ ВО ГЕШТАЛТ ПРИСТАПOT
Учењето настанува преку анализа на искуството овде и сега
Свесноста е претходник на ефективната акција; свесноста води кон избор
Секоја индивидуа има внатрешна потреба да се однесува ефективно.
Развојот на индивидуата се случува преку интеракција помеѓу клиентот и коучот. Присутноста на коучот  овде и сега е критичен елемент во процесот.
Експериментирањето е основен извор на учење
Посакуваната промена е одговорност на клиентот, а не на коучот
Автентичноста на индивидуата е круцијална за прилагодувањето
Фокусот е ставен врз процесот кој постојано е во тек

Гешталт коучот го носи присуството во коучинг средбата, каде што однесувањето и личната експресија кои се во во согласност со неговите суштински вредности. Присутноста на коучот го мотивира клиентот да ја сподели своето внатрешно доживување  и да добие поддршка во текот на личниот развоен процес и да осознаат дека располагаат со неограничен потенција. Гешталт коучот исто така дава поддршка на капацитетот на клиентот прецизно да го оцени своето опкружување, да ја процени состојбата и да ја открие смислата на работите а со тоа и  да ја зајакне соопствената свесност, да ги прошири можните избори и да преземе самоуверена и продуктивна акција кон посакуваната промена.

Од претходното излагање може да се забележи дека гешталт коучот настојува да воспостави и одржува релација со клиентот која овозможува да се развие меѓусебн доверба  које потребна за да се подигне свесноста со што ќе се иницира промена.

ПРИСТАП ВО ГЕШТАЛТ КОУЧИНГОТ

Развојот на гешталт коучингот допринесува да се издиференцира пристап кој е различен од остантите форми на коучинг. Гешталт коучот поминува тренинг при што се стекнува со одредени вештини како што се:

а) Лична ангажираност во текот на средбата

б) Присутност овде и сега

в) поддршка на клиентот во личниот развој што придонесува кон нови увиди, однесувања и преземање на нови акции.

Гешталт институтот во Кливеланд има направено приказ на пристапот при изведување на коучинг средбата:

  1. A) Употреба на селфот како инструмент. Коучот е експерт за свесноста. Исто така мора да постои взаемна рамнотежа помеѓу однесувањето на коучот и тоа што сака да го пренесе на другите.

Б) Обезбедува присуство во текот на средбата. Тој цврсто ги одржува своите вредности и вештини. Го моделира начинот на решавање на проблемите и начинот на кој се справува во животот генерално. Во текот на средбата коучот ја фокусира енергијата на клиентот кон самата ситуација која треба да се надмине, а не на посакуваните решенија. Своето интенција ја остварува преку примена на одредени вежби или експерименти кои ја зголемуваат свесноста на клиентот.

В) Употреба на  техники. Како најбитени техники кои ги применува коучот вo текот на средбата се:

  1. Опсервација и споделување на тоа што гледа, слуша и чувствува
  2. Го споделува сопственото искуство (сензации, чувства, мисли)
  3. Фокусирање на енергијата кон клиентот и одредување на тоа што е вишок или недостасува во системот Ова го поддржува мобилизирањето на енергијата и води кон нови доживувања.
  4. Обезбедува јасни и значајни контакти помеѓу членовите во системот на клиентот
  5. Го поддржува клиентот во процесот на завршување на незавршените работи од индивидуалниот систем кои имаат влијание во сегашноста.

Претходното излагање го истакнува значењето на гешталтистичкиот пристап во коучингот како метода личниот развој. За да успешно да се примени овој пристап потребно е голема лична дисциплина и свесност. Личната дисциплина се гледе во постојана будност и следење на тоа “што е присутно” во процесот на личен развој. Свесноста подразбира способност да се дефинира “што е присутно”. Гешталт пристапot во коучингот нуди моќен модел кои го поттикнува личниот развој и води кон посакувани и автентични промени.

Соработка со коуч и придобивки


Доколу не сте соработувале со коуч, можеби имате некои прашања за тоа какво е искуството и какви придобивки може да се очекуваат од соработката, па затоа сакав да направам еден краток преглед со што би го објаснил целокупниот процес.
Наједноставно кажано коучингот претставува професионална релација помеѓу коучот и клиентот. Коучот го поддржува клиентот во процесот на постигнување на посакуваните цели и добивање на извонредни резултати. Коучингот не претставува советување или терапија; тоа е пред се процес кој е насочен кон постигнување на позитивни резултати во животот на индивидуата. Коучот применува одредени техники и стратегии кои помагаат да се премине јазот помеѓу местото на кое се наоѓа клиентот и местото каде што сака да биде.
Постојат повеќе придобивки од ангажирање на коуч во личниот или професионалниот развој:

Јасност

Јасноста за тоа што сакаш можеби е половина од битката во животот. Како дел од коучингот, потребно е јасно да се дефинира што сака да постигне клиентот (доколку тоа веќе не го знае).Тековно, коучингот помага да се оддржи фокусот кон посакуваните цели и насоката на дејствување.

Одговорност

Одговорноста е моќна особина која е неопходна за креирање на промена. Коучинг процесот подразбира креирање на цели кои треба да се остварат во текот на одреден временски период. Во голем дел, коучингот претставува здружено патување при дефинирањето и поставувањето на реални и достапни цели. Целите треба да бидат сопственост на клиентот. Доколку поради некоја причина клиентот не е во состојба да ги постигне своите цели, треба да се разгледа причината која го стопира развојниот процес. Во многу случаи едноставното споделување на интенцијата може да направи голема разлика во желбата за остварување.

Непристрасност

Пријателите и семејството можат да бидат огромен извор на поддршка, но понекогаш потребна ни е непристрастна поддршкс којс ќе нашрави голема разлика во перспективата на клиентот. Како индивидуи сме така создадени, да ги следиме полесно советите од личности кои не се од нашето поблиско опкружување. Така на пример, мајкта може постојано да не охрабрува, но покорисно би било доколку добиеме потврда за нашите способности од лице кое не е од нашето блиско опкружување.

Фокус на клиентот

При коучинг процесот клиентот го насочува целосното внимание кон себе, своите соништа и аспирации. Во секојдневниот живот, обврските со семејството, пријателите, работата, хоби, често значи запоставување на сопствените желби и потреби. Коучингот како процес нуди простор за клиентот да размисли за себе, своите мисли и чувства, и тоа што е битно за него. Коучингот навистина може да значи голема животна промена за клиентот, преку дефинирање на личните потреби и тоа што е важно за него.

Личен развој

Коучингот може да биде предизвик а и напорна работа, но исто така награда и забавување. Клиентот ќе се набљудува себе си и можеби ќе се осмели привремено да излезе од својата зона на комфорот за да ја оствари својата цел. Коучинг процесот ќе го подобри личниот развој на клиентот и ќе понуди поддршка за поддобрување на различни области од животот.

Извор: https://www.huffingtonpost.com/jen-smith/the-benefits-of-hiring-a_b_10022676.html

 

Свесноста во функција на личниот развој

Во овој текст сакам да дадам осврт на зголемувањето на свесноста за сопственото постоење, и влијанието коешто го има свесноста за развојот на една личност. Мотивот за овој текст ми произлезе од сознанието дека како човечки битија не сме доволно свесни за поголем дел од работите кои ги правиме во текот на денот а со тоа и во текот на животот. Низ животниот развој, преку процесот на учење, во еден момент сфаќаме дека всушност поседуваме потенцијал за да почнеме СВЕСНО да управуваме со сопствениот живот. Всушност и како човечки битија, растеме и созреваме исклучиво преку процесот на откривање на работи за себе и за сопствената реалност.

Според т гешталтистичкиот пристап, свесноста се дефинира како посебна форма на доживување. Доколку свесноста е присутна кај индивидуата во одреден континуитет, може да се дојде до одредено ново сознание, односно знаење кое претходно било надвор од нашата свесност.

Како процес, свесноста е постојано во тек. Тоа е процес кој постојано тече и кој ни е достапен во секој момент. Свесноста е секогаш овде и секогаш е спремна да се појави. Свесноста се однесува на искуството и на самиот процес на личниот развој. Постојат четири аспекти на кои може да биде фокусирана свесноста:

  1. Свесност за сензации и акции
  2. Свесност за чувства
  3. Свесност за желби
  4. Свесност за вредност и оценки.

Ова укажува на тоа дека свесноста се однесува на разбирање на сопствени елементи како што се потреби, желби, навики и слично. Значајно е да се напомене дека свесноста е присутна секогаш ОВДЕ и СЕГА, а исто така таа се менува и еволуира во секој момент. Тоа укажува на динамичката карактеристика на свесноста.

Доколку претходното излагње за СВЕСНОСТА го примениме во личниот развој како непрекинат процес, може да се заклучи дека само преку развивањето на свесноста за начинот на сопственото функционирање како човечки битија можеме да направиме промена која води кон подобрување на личните перформанси. Секоја промена започнува со донесување на јасна ОДЛУКА и понатамошно превземање на свесна АКЦИЈА кон посакуваната промена.

Во литературате се сретнуваат повеќе начини на зголемување на СВЕСНОСТА. Перлс, кој е ко-автор на теоријата на гетшталт терапијата, предлага пет главни прашања кој се концентрирани на сегашниот процес и свесноста за себе си во секој момент и тоа

  • Што правиш во моментов?
  • Што чувствуваш во моментов?
  • Што е тоа што го сакаш во моментов?
  • Што избегнуваш во моментов?
  • Што очекуваш во моментов?

Со одговорот на овие прашања се зголемува  свесноста  за личните  потреби во моментов и начинот на кои можеме да ги задоволиме истите.

Според моето лично искуство  најдобри резултати за зголемување на свесноста и подобрување на личните перформанси се постигнува преку коучинг процесот кој е воден од страна на добро подготвен и обучен коуч кој е спремен да го води и поддржува клиентот во процесот на  зголемување на свесноста за себе и креативното подобрување  на сопствениот живот. Тоа води до зголемување на личната самодоверба,  како и начинот на кои  реагираме во одредени стресни ситуации.

Автор: м-р Дарко Шекеринов

Литература: Clarkson, P (1989) Gestalt Counseling in Action, SAGE Publication Ltd, London.

Коучингот како метод на личен развој

Коучингот како метод на личен развој се појавува во последниве 30 години и покажува екстеремно задоволителни резултати на светско ниво. Различни автори имаат различна дефиниција за коучингот како развоен процес. Коучингот е регулиран од страна на Интернационалната Коучинг Федерација (ICF). Според ICF, “коучингот се дефинира како партнерство со клиентите во мисловниот и креативниот процес што ги инспирира да го максимизираат својот личен и професионален потенцијал”. Според оваа дефиниција коучингот може да се разгледува од два аспекта, 1) како професионално партнерство помеѓу коуч и клиент и 2) како креативен процес кои го инспирира клиентот да го искористи својот потенцијал.
Според Википедија, “коучингот е е форма на развој во која индивидуата која уште се нарекува коуч го поддржува клиентот во процесот на постигнување на одредени специфични цели преку обезбедување на обука или пак преку водство”. Истиот извор наведува дека “коучингот е пракса на водење на индивидуата низ одреден процес”
Ако ги земеме предвид двете претходно дефиниции можеме да заклучиме дека коучот е индивидуа која располага со алатки, техники, фокус, интенција и знаење за да може да навлезе во верувањата, вредностите, потребите и целите на клиентот. Потоа тој треба да е способен да креира план на акција и стратегија за успех и да го води клиентот кон постигнување на дефинираните цели и резултати.
За да успее во својата намера, лицето кое го води процесот – коуч креира релација на меѓусебна доверба и почитување и може да понуди поширока перспектива, поради емоционалната дистанца која што ја нуди професионалната релација.
Постојат повеќе коучинг модели, а секој коуч има уникатен пристап кон работата со своите клиенти. Заедничко за сите модели е тоа што сите се ориентерани кон постигнување на одредена цел, која што ја носи клиентот, а потоа заеднички, во ко-креација со коучот, се прецизира и се креира план на активноти кои треба да се превземат за да се реализира поставената цел. Кога станува збор за целта, таа може да биде краткорочна, среднорочна или долгорочна цел, па во зависност од потребите на клиентот се дефинира бројот и начинот на изведување на средби.
Коучинг средбите можат да се изведуваат индивидуално или во група. И двата пристапа имаат свои предности и недостатоци, но моето лично практично искуство во изминатите години покажува дека подобар резултат се постигнува во индивидуалниот коучинг со оглед на тоа што целото внимание е насочено кон еден клиент и се работи на точно дефинирана потреба на клиентот. Согласно моето, практично искуство, можам да напоменам дека во текот на индивидуалната средба преку целно ориентиран дијалог се работи на зголемување на свесноста за сопственато присуство во ОВДЕ И СЕГА, дефинирање и прецизирање на личните ПОТРЕБИ и ЦЕЛИ како и превземање на ОДГОВОРНОСТ за постигнувањето на целите и воедно, сопствениот начин на егзистенција.

Автор: м-р Дарко Шекеринов